کد خبر: ۵۴۹۴۲۴
تاریخ انتشار: ۰۶ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۳:۴۷
نفت جزو کالاهایی است که در بازارهای محلی و جهانی معامله میشود. در واقع ممکن است نفت در بورس داخلی کالای یک کشور یا در بورس‌های جهانی و بین‌المللی معامله شود. از نظر دسته‌بندی معاملاتی نفت، گاز و ذغالسنگ جزو کالاهای انرژی یا Energy products قرار می‌گیرند.
اما اگر چارت‌ها و اخبار معاملات را دنبال کنید احتمالا دیده‌اید که با انواع گوناگونی از نفت اسم برده میشود که هر یک نام و قیمت خود را دارند. مثلا ممکن است نام نفت برنت، نفت وست تگزاس، سبد نفت اوپک، نفت سنگین، نفت سبک، نفت شور و نفت شیرین و انواعی دیگر به گوش شما خورده باشد. در اینجا به طور مختصر و مفید به دو نوع مهم از نفت معامله شده در جهان می‌پردازیم: نفت برنت، نفت وست تگزاس یا WTI، و نفت دبی-عمان. البته درباره نفت اوپک نیز توضیح می‌دهیم.
نفت برنت چیست؟
دریای شمال غربی اروپا منقطه‌ای به نام «میدان نفتی برنت» دارد. اولین بار در سال ۱۹76 از این میدان نفت برداشت شد و نفت برنت نام‌گذاری شد. استخراج از میدان نفتی برنت در ۲۰۰۱ متوقف شد ولی امروزه کلا نفت برنت به معنای نفتی است که از منطقه دریای آتلانتیک برداشت شود و می‌تواند از میادین نفتی ترول، آسبرگ، فورتیز و اکوفیسک باشد.
وقتی که از قیمت نفت برنت سخن می‌گویند به معنای معاملات فردایی (فیوچرز) یا معامله مستقیم نفت است. قیمت نفت بر حسب بشکه (bl) برآورد میشود و متداول‌ترین واحد قیمت‌گذاری نفت دلار در بشکه است. امروزه برنت به عنوان معیار استفاده میشود و قیمت دو سوم نفت جهان بر اساس آن تعیین میشود. برنت معیار اصلی قیمت نفت در بازارهای اروپا و همچنین بسیاری تولیدکنندگان اوپک است.
نفت خام برنت در مقایسه با دیگر نفت‌ها نسبتا سبک است. همچنین آنرا نفت شیرین می‌نامند چون مقدار سولفور کمتری دارد.
نفت وست تگزاس یا WTI چیست؟
تاریخچه استخراج نفت در تگزاس آمریکا به سال ۱۸۶۶ باز می‌گردد. امروزه به نفتی که از منطقه حوزه پرمیان یا Permian Basin برداشت میشود نفت وست تگزاس یا WTI می‌گویند. نفت وست تگزاس از نظر کیفیت درجه بالایی دارد و نفتی سبک و شیرین (با سولفور پایین) است. هر چه نفت سبک‌تر باشد راحت‌تر و با هزینه کمتری قابل پالایش است و به همین سبب معمولا قیمت بیشتری دارد.
نفت وست تگزاس در کنار برنت یکی از معیارها یا اصطلاحا بنچمارک‌های قیمت نفت است. زمانی که در اخبار از قیمت نفت سخن می‌گویند قیمت نفت وست تگزاس نیز ذکر میشود. وست تگزاس معیار اصلی قیمت نفت در بازارهای آمریکا است.
عمده‌ترین تولید نفت آمریکا در همین منطقه تگزاس غربی است.
نفت دبی عمان چیست؟
معیار یا بنچمارک اصلی قیمت نفت در بازارهای آسیایی (عمدتا شرق آسیا) نفت دبی عمان است. این نوع نفت نسبتا سنگین و شور است، یعنی محتوای سولفور آن بالاتر از برنت و وست تگزاس است و ناخالصی بیشتری نیز دارد. به همین علت پالایش آن نیز سخت‌تر است. نفت تولیدی در منطقه خلیج فارس عمدتا بر اساس نفت دبی-عمان قیمت‌گذاری میشود.
نفت اوپک چیست؟
اوپک به اتحادیه‌ای از تولیدکنندگان نفت جهان اطلاق میشود که در گذشته مهم‌ترین اعضای آن ایران و عربستان بودند، هر چند با کاهش تولید و فروش نفت ایران کشورهای دیگر عربی به مرور جای ایران را در بالای فهرست اشغال کرده‌اند. پانزده عضو اوپک ایران، عربستان، عراق، کویت، قطر، ونزوئلا، امارات، گینه، آنگولا، الجزایر، لیبی، کنگو، گابن، و نیجریه هستند.
وقتی که از قیمت نفت اوپک سخن می‌گویند به معنای قیمتی است که هیئت رئیسه اوپک برای نفتی که از کشورهای عضو این سازمان استخراج میشود تعیین کرده است. در جلسات اوپک علاوه بر قیمت‌گذاری نفت اعضا، میزان تولید نیز تعیین میشود. بر اساس توازن بین عرضه و تقاضا، معمولا افزایش تولید اوپک به معنای کاهش قیمت نفت و کاهش تولید به معنای افزایش قیمت است.
جالب توجه این که خود اوپک از نفت برنت به عنوان معیار قیمت‌گذاری نفت استفاده می‌کند.
تفاوت‌های نفت برنت، وست تگزاس، دبی و اوپک
از تعاریف بالا مشخص شده که نفت برنت، وست تگزاس و اوپک از سه جهت با یکدیگر تفاوت دارند:
- نفت برنت از شمال اروپا (دریای آتلانتیک) برداشت میشود، نفت وست تگزاس از ایالت تگزاس آمریکا و نفت اوپک سبدی از نفت تولیدی توسط ۱۵ کشور در نواحی مختلف جهان، شامل خاورمیانه، آفریقا و آمریکای جنوبی است.
- نفت برنت و وست تگزاس هر دو سبک و نسبتا شیرین هستند (سولفور پایینی دارند). به همین علت پالایش آنها راحت‌تر است و قیمت بیشتری دارند. بیشتر نفت تولیدی توسط اعضای اوپک از نوع سنگین است.
- نفت برنت جایگاه اول و سپس وست تگزاس جایگاه دوم را به عنوان معیار یا بنچمارک قیمت‌گذاری نفت دارند. حدود دو سوم نفت تولیدی جهان بر اساس برنت قیمت‌گذاری میشود.
- برنت معیار قیمت‌گذاری نفت در اروپا و بسیاری کشورهای دیگر است. در بازار آمریکا نفت وست تگزاس و در بازارهای شرق آسیا عمدتا نفت دبی معیار قیمت‌گذاری هستند.
چرا مراجع قیمت‌گذاری مختلفی برای نفت وجود دارند؟
نفتی که از میدان‌های مختلف برداشت میشود از نظر سبکی یا سنگینی، میزان شیرین یا شور بودن (میزان سولفور) و دشواری استخراج متفاوت است. نفت سنگین معمولا ارزان‌تر است چون پالایش آن هزینه بیشتری دارد. همچنین پایینتر بودن میزان سولفور نیز یک مزیت است. حمل و نقل نفت استخراج شده از دریا معمولا هزینه کمتری دارد ولی در عین حال هر چه عمق میدان نفتی بیشتر باشد باز هزینه استخراج بیشتر میشود. کل این موارد و برخی شرایط دیگر (مانند حمل و نقل و دستمزد نیروی کار و غیره) روی قیمت نفت تولیدی در هر منطقه تاثیر می‌گذارند.
به همین علت نفتی که از مناطق مختلف جهان برداشت میشود از نظر قیمتی تفاوت دارد.
جمع‌بندی و عوامل مهم در قیمت نفت
در این مقاله با نفت برنت و همچنین وست تگزاس، منطقه جغرافیایی و همچنین نقش آنها در قیمت‌گذاری آشنا شدید. مشخص شد که نفت برنت اصلی‌ترین جایگاه را به عنوان معیار یا بنچمارک قیمت‌گذاری نفت در جهان دارد. همچنین دانستید که اوپک که متشکل از ۱۵ کشور است و عمده تولید نفت جهان را در دست دارد نیز از نفت برنت به عنوان معیار قیمت‌گذاری سبد محصولات خود استفاده می‌کند. مزیت مهم نفت برنت و وست تگزاس این است که هر دوی آنها نسبتا سبک هستند و از این رو با هزینه و دشواری بسیار کمتری می‌توان آنها را پالایش کرده و مثلا به بنزیت تبدیل نمود. به همین سبب معمولا قیمت نفت سبک بالاتر از نفت سنگین است.
قیمت نفت نه تنها برای معامله‌گران مهم است بلکه عاملی اساسی در معادلات سیاسی و اقتصادی جهان دارد. تمامی کشورها هنگام تنظیم بودجه قیمت نفت را نیز در نظر می‌گیرند چون فارغ از این که بیشتر صادرکننده یا واردکننده این کالای اساسی انرژی باشند قیمت نفت بر درآمد و مخارج آنها تاثیر بسیار عمده‌ای دارد. البته انتظار می‌رود که در دهه‌های آتی با افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و متداول شدن خودروهای برقی مصرف نفت در جهان به میزان قابل توجهی کاهش یابد. اما نفت همچنین در تولید انواع محصولات و منسوجات پلاستیکی و فرآورده‌های غیرسوختی جایگاه بسیار مهمی دارد.
در معامله نفت باید حتما تحلیل بنیادی یا فاندمنتال را نیز در نظر گرفت. قیمت نفت بسیار به عرضه و تقاضا وابسته است و رویدادهای مختلف سیاسی، نظامی و اقتصادی می‌توانند موازنه این عرضه و تقاضا را تغییر دهند. برای مثال جنگ یا ناآرامی در منطقه تولیدکننده نفت یا در مسیرهای انتقال یا ترابری این کالا به سادگی قیمت آنرا بالا می‌برد چون می‌تواند باعث کاهش تولید یا عرضه نفت شود. از طرف دیگر رویدادهایی مانند کشف میدان‌های بزرگ نفتی یا تکنولوژی‌های جدید می‌توانند با افزایش تولید قیمت را کاهش دهند. مثلا با تکنولوژی استخراج نفت از سنگ نفت یا اصطلاحا نفت شیل در آمریکا، این کشور نیز پس از سال ۲۰۰۰ به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت تبدیل شد، امری که باعث کاهش قیمت نفت گشت. در مقابل به مرور زمان جایگزین شدن نفت با منابع دیگر انرژی می‌تواند باعث کاهش تقاضا و از این رو، کاهش قیمت آن شود.
منبع: دنیای ترید