روزگاری نهچندان دور، هرکسی قصد راهاندازی نانوایی در محلهها داشت، برای خرید تنور به کوچه «سرپولک» در اواسط خیابان پانزدهخرداد میرفت؛ کوچهای که بیش از ۱۰۰سال از شروع بهکار تنورسازها در آن میگذرد و این روزها تعداد آنها به انگشتان یکدست هم نمیرسد.
به گزارش شفاف، کوچه سرپولک در تمام نقاط پایتخت به راسته تنورسازها مشهور بود. کسی از علت حضور و فعالیت تنورسازها در این کوچه خبر ندارد، اما حاج «مصطفی امیری» که سالها در این حرفه مشغول بوده، میگوید: «پدرم متولد۱۳۰۳ و از تنورسازهای قدیمی تهران بود. آنموقع فقط ۵نفر در تهران تنورسازی داشتند که معروفترین آنها «جعفر تنورساز» و حاج «اسماعیل فردحسینی» بودند. پدرم سال۱۳۲۴ تنورسازی را شروع کرد، اما میتوان گفت که این شغل از سال۱۳۰۰ در تهران و این کوچه رواج داشته است.»
این کاسب ۷۵ساله عنوان میکند نانواها برای خرید تنور، یکراست به این کوچه میآمدند، اما سالهاست تنور بیشتر نانواییها از حالت گلی درآمده و فلزی و گردان شده است. او میگوید: «چراغ تنورسازیهایی که اکنون در کوچه سرپولک و اطراف شهرری فعالیت میکنند، با سفارش مغازههای کبابی روشن ماندهاند و تعداد کمی از مشتریهایشان، نانواییهای سنتی تهران هستند. البته برخی هم سفارشهایی از آمریکا و اروپا دارند.»
این تنورساز قدیمی میگوید: «تنورسازها برای تهیه گل تنور و قوامگرفتن گل و چسندگی آن از ماسه رودخانه، خاکرس، گرد کاه و پشم بز استفاده میکردند. این فرمول قدیمی از ۱۰۰سال قبل بهیادگار مانده، اما اکنون در هیچ کارگاهی از کاه و ماسه استفاده نمیکنند و همین باعث میشود کیفیت تنورها پایین بیاید و عمرشان کم شود.»
حاج مصطفی سپس جابهجایی تنورها را بخش دشوار کار تنورسازها معرفی میکند: «در قدیم تنورها را با دست جابهجا میکردند. وقتی تنور خشک میشد، ۴نفر از باربرهای قویهیکل بازار را صدا میکردیم تا آن را بلند کنند و روی گاری بگذارند. موقع پایین گذاشتن تنور، همین تعداد آدم نیاز داشتیم. حالا تنورها را با جرثقیل و ماشینهای باری حمل میکنند و به شهرهای مختلف میبرند.»
منبع: همشهری آنلاین